Kemirienoot (candlenut)

De kemirieboom groeit overal in de tropen, zowel in de nieuwe als in de oude wereld. De boom wordt 15 – 25 m hoog en heeft breed gespreide of zelfs hangende takken. Ze hebben donkergroene glanzende bladeren met een grijze glans. De witte bloemen bloeien in trossen met mannelijke en vrouwelijke bloemen samen. De vrucht is een noot met een diameter van 4 – 6 cm. De schil is rond, olijfgroen, keihard en vrijwel niet met de hand te pellen. Daarom zijn de noten alleen gepeld in de handel te verkrijgen. De zaadkern is bleekwit van kleur en eivormig.

In het Engels wordt de kemirie candlenut genoemd, omdat de noot veel olie bevat en daardoor kan branden. De vroege bewoners van Hawaii staken kemirienoten op een stok en staken ze in brand als verlichting. De olie uit de kemirienoten wordt gebruikt om hout te impregneren en zo te beschermen tegen weersinvloeden en ongedierte. De koek die overblijft na het persen van de olie wordt gebruikt als meststof. De bewoners van Hawaii maakten van het hout boten en impregneerden die met de kemirie-olie.

De noten zijn ongebrand licht giftig en veroorzaken buikklachten. Daarom is het beter ze voor de bereiding even te roosteren en daarna fijn te stampen. Nodig is dit niet want de kruidenpasta met de kemirienoten wordt toch gebakken. Door de olie in de noot wordt het gerecht romiger van smaak en wordt ook licht gebonden.

De kemirieboom wordt in alle tropische gebieden aangeplant. Ze stellen weinig eisen aan de bodem. Ze verdragen veel regen, maar doen het ook goed in drogere gebieden. Door hun enorme bladerenkroon bieden ze veel schaduw.

Smaak

Kemirienoten smaken vettig en een beetje bitter. Het lekkerste is om ze voor gebruik eerst even goudbruin te poffen (bijvoorbeeld 10 minuutjes in een oven van 160 graden) of even in een droge koekenpan, maar noodzakelijk is dat niet. In kleine stukjes hakken of pletten in een vijzel om ze daarna aan je stoofgerecht toe te voegen. Het maakt sauzen romig, dikker en hartig.

Mocht je geen kemirienoten kunnen vinden, dan kan je ze door macademianoten vervangen. Deze hebben het zelfde effect in een gerecht, maar de typische kemiriesmaak ontbreekt dan wel.

Herkomst

De oorspronkelijke groeiplaats van de boom is onbekend, omdat de boom op zoveel plaatsen gekweekt wordt.

Teelt

De kemirieboom wordt door zaaien en stekken vermeerderd. Omdat de noten erg hard zijn duurt het tot 150 dagen voordat de noot ontkiemt. Om dit te bevorderen kun je de noot eerst kraken en dan met aarde bedekken. Het kiemen wordt daardoor met 30% bespoedigd.

De bomen worden overal in de tropen op plantages aangeplant. Elk jaar zijn er twee oogsten mogelijk. Elke boom produceert tussen de 30 en 80 kilogram noten per jaar.

Voedingswaarde per 100 gram

* Referentie-inname van een gemiddelde volwassene (8400 kJ / 2000 kcal).

Chef